De recente aardbeving in het grensgebied van Turkije en Syrië heeft de wereld diep geschokt, het menselijk leed, de vernietiging, de onmacht. Meteen ook werden foto’s verspreid van mensen die vermist waren: heeft iemand ze gezien? Op 26 december 2003 werd de stad Bam in zuidelijk Iran door zo’n zelfde hevige aardbeving geheel verwoest, met tienduizenden doden tot gevolg. Hoe belangrijk foto’s voor Bam toen zijn geweest – en nog zijn – is het thema van deze tentoonstelling.

Beeldend kunstenaar Rudi Struik maakte mixed media installaties met door de Iraanse fotografe en fotohistorica Parisa Damandan gevonden foto’s als basis.

Op zoek naar het verloren beeld

“Meteen na de aardbeving in Bam vroeg de Iraanse fotografe en fotohistorica Parisa Damandan zich af wat zij kon doen en reisde af naar de verwoeste stad, niet als fotograaf maar als hulp. Meehelpend met puin ruimen kwam een oude vrouw naar haar toe met de vraag of ze haar zou kunnen helpen met zoeken naar rollen negatieven. Zij vertelde Damandan dat haar twee zoons onder het puin verongelukt waren, een ervan was de dag voor de aardbeving net getrouwd. Zij hoopte foto’s van de trouwreportage terug te vinden op de plek waar de fotozaak had gestaan, haar zoon had de rolletjes daar afgeleverd. Die foto’s waren het enige dat haar nog restte.

Damandan ging op zoek naar het verloren beeld om troost te brengen, het verdriet een plaatsje te helpen geven. De zoektocht naar de negatieven mondde uit in een immens archief. Bij een bezoek aan Nederland in 2007 ontmoette Damandan Rudi Struik en schonk hem een deel van haar archief.

Zij is verrukt dat in de tentoonstelling ‘Het beeld hervonden’ haar werk resoneert: de overtuiging dat foto’s je verbinden met familie en geliefden en je de mogelijkheid bieden het beeld bij je te kunnen dragen. Want, hoe verzoen je je met dergelijk verlies? Hoe belangrijk is dan de nabijheid van de foto’s, hun tastbaarheid, ze aan te raken, te kussen? Het is de kracht van het beeld om mensen die je ontvallen zijn weer naar de fysieke wereld te kunnen halen.” (Kitty Zijlmans)

Parisa Damandan bracht in 2013 een boek uit over dit project: Out of the Ruins. Bam Photography Rescue Project – Earthquake December 2003.

Films van Reza Torabi  en Maryam Raz van het zoeken naar foto’s tussen de puinhopen en de emotionele reacties van mensen bij het zien van de foto’s, maken deel uit van de expositie.

Rudi Struik (1947), geboren in Amsterdam, groeide op in Canada, waar hij in Nanaimo (Vancouver Island) de kunstacademie bezocht. Daarna vervolgde hij zijn opleiding aan de Vrije Academie voor Beeldende Kunsten (Art College) in Den Haag, onder leiding van Frans Zwartjes en Rudy Rooijackers. Sindsdien ontwikkelde hij zich als multimedia kunstenaar, gebruikmakend van gevonden objecten, waaronder fotografisch beeld. Rudi Struik woont en werkt in Leiden. In 2018 maakte Struik installaties met oude glasdia’s die hoogleraar kunstgeschiedenis Henri van de Waal (1946-1972) van de Universiteit Leiden destijds gebruikte voor zijn colleges.