#11 In de collectie

The Archives

In het kader van het 40-jarig bestaan van Galerie Pennings zijn we in de archieven gedoken. Zo hebben we de oude uitnodigingen van de tentoonstellingen vanaf de opening van de galerie in 1979 teruggevonden. En daarmee de bewijzen dat kunstenaars als Christian Boltanski hier hebben geëxposeerd. (zie blog #9). In de collectie van Harry Pennings zijn we gestuit op een bijzonder boek genaamd ‘The Archives’.

Op 14 december 2018 hield Hans Eijkelboom een lezing in Pennings Foundation over zijn werk, toen we net The Archives hadden ‘ontdekt’, met een bijdrage van hem daarin. We lieten hem het boek zien en hij herkende het meteen; het hoorde bij een groepsexpositie die Peter van Beveren had samengesteld voor het Provinciaal Museum in Hasselt.

Kunstenaarsboek

The Archives is verschenen in een oplage van 500. Er zijn kleine werken opgenomen van 30 kunstenaars, variërend van schetsen tot drukwerk en fotografie. Het boek is uitgegeven ter gelegenheid van de gelijknamige tentoonstelling in 1981 in het Provinciaal Museum Hasselt in samenwerking met Art Information Centre van Peter van Beveren.

In het voorwoord schreef Peter van Beveren:

“Tijdens de voorbereiding van mijn tentoonstelling The Archives, ontstond het idee in plaats van een begeleidende catalogus, een kunstenaarsboek te publiceren. Dertig kunstenaars werden uitgenodigd speciaal voor dit boek een pagina te verzorgen. Sommigen stuurden vijfhonderd werken, anderen leverden een idee dat in ieder boek is uitgevoerd. Voor hun deelname ben ik alle kunstenaars zeer erkentelijk. Zij hebben door hun bijdrage dit boek tot een uniek document en kunstwerk gemaakt. Het legt een tijdsbeeld vast dat onderhevig is aan de zeer snelle veranderingen; het relativeert de aura van het unieke kunstwerk; het vertegenwoordigt de aard van mijn archief. De deelnemende kunstenaars zijn de laatste tien jaren van belang geweest voor de ontwikkeling van mijn archief en zijn gekozen vanuit een persoonlijke affiniteit met hun werk. (…)”

Tijdsbeeld

Het boek vertegenwoordigt een tijdsbeeld en levert ons een blik op het verleden. De werken scheppen nu voor ons een tijdsbeeld van de toenmalige ontwikkelingen in de kunst en de kunstgeschiedenis. De kunstenaars die hieraan hebben bijgedragen zijn:

Robert Jacks, Woody van Amen, Carl Andre, Joseph Beuys, Marinus Boezem, Christian Boltanski, Daniel Buren, Michel Cardena, Christo, Robin Crozier, Geurt van Dijk, Pieter Engels, Hans Eijkelboom, Ken Friedman, Ad Gerritsen, Klaas Gubbels, Wim Gijzen, Richard Hamilton, Dick Higgins, Tommy Mew, Maricio Nannucci, Richard Nonas, Arnulf Rainer, Dieter Roth, Yves De Smet, Al Souza, Endre Tot, Timm Ulrichs, Ben Vautier en Wolf Vostell.

Deze kunstenaars vormden de avant-garde in de jaren ’60 en ’70 en hadden zich in 1982, toen het boek werd uitgegeven, een plaats verworven in de kunstgeschiedenis. Herkomst, stijl en de mate van bekendheid waren geen overeenkomsten voor deze groep kunstenaars. Waar de een vooral landelijke bekendheid had vergaard, hadden anderen al de hele wereld veroverd. Kunstenaars als Christo, Joseph Beuys, Christian Boltanski en Carl Andre zijn haast niet te missen in de musea van moderne kunst.

Diversiteit

De kunstenaars uit The Archives representeren diverse stromingen. Zo is Carl Andre een representant van Minimal art, Dick Higgins is een van de medeoprichters van de Fluxus-beweging, Richard Hamilton staat bekend als een belangrijk figuur voor de Britse Popart. Maar de nadruk ligt vooral op conceptuele kunst, waarbij het concept (de idee) belangrijker is dan de uitvoering. Een belangrijk representant is Joseph Beuys.

De exposanten werkten in diverse media. Zowel Boltanski als Hans Eijkelboom waren kunstenaars die fotografie als medium gebruikten. Eijkelboom was bekend geworden van zijn project ‘De ideale man’, waarbij hijzelf als model fungeerde. Ben Vautier, een Fluxus-kunstenaar, gebruikte taal als medium, in de vorm van handgeschreven teksten. Zijn installatie ‘Le Magasin’ (de winkel), nu te vinden in Centre Pompidou in Parijs, staat vol met handgeschreven teksten. De teksten zijn vaak simpel en monochroom weergegeven zodat ze niet afleiden van de boodschap.

Door de aandacht voor een verscheidenheid aan stromingen, media en nationaliteiten is dit kunstenaarsboek een bijzonder document geworden van ontwikkelingen in de kunstgeschiedenis in een tijd dat schilderkunst en beeldhouwkunst niet langer toonaangevende media waren.

Harry Pennings heeft waarschijnlijk de tentoonstelling in Hasselt bezocht en toen het boek besteld (het verscheen een jaar na de expositie). Met een aantal exposanten had hij contact. Zo heeft Christian Boltanski in 1981 met drie andere kunstenaars meegedaan aan een groepsexpositie in Galerie Pennings. (zie blog #9) Ook Christo was geen vreemde voor Harry. Christo had een keer, als performance, een stoel uit de meubelzaak van Harry Pennings gebruikt en die, hoe kan het ook anders, ingepakt. (zie blog #1)

door Laura van den Broek (studente kunstgeschiedenis en stagiaire)

Dit is het laatste blog voor de zomervakantie. Begin september wordt het blog gecontinueerd.